Op zoek naar inspiratie voor je lessen mens en maatschappij?
Op 21 april 2021 organiseerden het Departement Onderwijs en Vorming en het Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS) een inspiratiedag over mens en maatschappij in het basisonderwijs.
- De presentaties en opnames van de inspiratiedag
- Andere nuttige info over de peiling
Plenaire lezing
- Welkomstwoord en inleiding
- School en klas als mini-samenleving: aan de slag met leerlingenparticipatie
Workshops
- Lokaal relevante duurzaamheidsvraagstukken als vertrekpunt voor boeiend onderwijs
- Geïntegreerd werken in Mens en maatschappij
- M&M: iedereen mee!
- Leerlingenparticipatie van de 3de kleuterklas tot en met het 6de leerjaar - deel 1
- Aan de slag met schoolfeedback van peilingen en paralleltoetsen
- Inspirerend burgerschap in de praktijk
- Begrijpend lezen in ‘wereldoriëntatie’
- Effectieve didactische aanpakken voor onderwijs in mens en maatschappij
- Ruimte-educatie in de klas
- Leerlingenparticipatie van de 3de kleuterklas tot en met het 6de leerjaar - deel 2
Extra informatie
Plenaire lezing
Welkomstwoord en inleiding
- Verwelkoming door Hannelore Baeyens (AHOVOKS)
- Verwelkoming door minister Ben Weyts
- Toelichting bij het actieplan mens en maatschappij door Soetkin De Knijf (AHOVOKS)
- Voorstelling van de website Samenleving in de klas, op initiatief van de VLOR-commissie Onderwijs en Samenleving door Carine De Smet.
School en klas als mini-samenleving: aan de slag met leerlingenparticipatie
Sprekers:
- Annelies Boone (vormingsmedewerker), Vlaamse Scholierenkoepel
- Eva Perremans (beleidsmedewerker), Vlaamse Scholierenkoepel
De school en de klas vormen een mini-samenleving op zich. En op die manier ook dé ideale omgeving om competenties met betrekking tot mens en maatschappij in de praktijk te brengen. In deze plenaire sessie tonen Annelies en Eva hoe je dit kan waarmaken op jouw school, in jouw klas door te investeren in leerlingenparticipatie.
De sessie start vanuit het participatiemodel van de Vlaamse Scholierenkoepel, dat wordt aangevuld met praktische instrumenten en goedepraktijkvoorbeelden uit andere scholen, om je zo maximaal op weg te zetten.
Workshops
Lokaal relevante duurzaamheidsvraagstukken als vertrekpunt voor boeiend onderwijs
Sprekers
- Eva Roelandt en Ingrid Vander Linden, Centrum Duurzame Ontwikkeling (UGent) / Departement Omgeving – Afdeling Partnerschappen met Besturen en Maatschappij - MOS
Je hoeft het niet altijd ver te zoeken. In en rond de school spelen duurzaamheidskwesties die het vertrekpunt kunnen zijn voor boeiend onderwijs.
De workshop gaat over LORET (locally relevant teaching). Met dit programma kan je een les voorbereiden waarin je je leerlingen op weg helpt om creatieve oplossingen te zoeken voor lokale kwesties inzake duurzaamheid.
Uitgangspunt is dat je, door met een of meerdere klassen aan een lokaal duurzaamheidsvraagstuk te werken, tal van leergebiedgebonden en leergebiedoverschrijdende eindtermen realiseert.
Geïntegreerd werken in Mens en maatschappij
Spreker
- Henk Byls (Thomas More Mechelen-Antwerpen)
Henk Byls is lector mens en maatschappij en geschiedenis in de lerarenopleidingen lager en secundair onderwijs. In de sessie maak je kennis met enkele concrete voorbeelden van geïntegreerd werken en bijhorende werkvormen in mens en maatschappij. Vertrekpunt zijn telkens de eindtermen en hoe je die op een verdiepende manier kan bereiken. Hoe laat je leerlingen nadenken over publieke voorzieningen? Waarom stemmen we? Hoe maak je de sprong van Tijd naar Techniek?
M&M: iedereen mee!
Sprekers
- Leen Bresseleers en Tom Gobbaert, leerkrachten in Basisschool Sint-Maria in Antwerpen
In Basisschool Sint-Maria in Antwerpen heeft zowat 4 op 5 kinderen een andere thuistaal.
Ook zijn er enorme verschillen tussen kansarm en kansrijk.
Leen Bresseleers (L5/6) en Tom Gobbaert (L6) tonen met concrete voorbeelden hoe ze iedereen mee proberen te krijgen voor wereldoriëntatie in het algemeen, en mens en maatschappij in het bijzonder.
Enerzijds door de taaldrempel te verlagen. Anderzijds door de betrokkenheid te verhogen.
Leerlingenparticipatie van de 3de kleuterklas tot en met het 6de leerjaar
Spreker
- Wendy Blanckaert, Djapo
Djapo begeleidt via procesbegeleiding de Vrije Basisschool Beke, die sterk wil inzetten op leerlingenparticipatie en dit ook een plaats wil geven in hun visie.
In de school kiezen de leerlingen zelf rond welk onderwerp ze aan de slag willen gaan. Elk trimester is er een ander project met telkens andere leerlingen die geïnteresseerd zijn. Leerlingen van de 3de kleuterklas tot en met het 6de leerjaar werken eraan mee. De sessie gaat in op de democratische en participatieve aanpak van de school, toegepast op het thema afval en consuminderen.
Aan de slag met schoolfeedback van peilingen en paralleltoetsen
Sprekers
- Sabine Dierick, coördinator valorisatie, Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen (STEP)
- Isabel Laenen, schoolfeedback en paralleltoetsen, Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen (STEP)
Hoe ga je als schoolteam aan de slag met de feedback die je krijgt?
Om een kwaliteitsvol beleid uit te zetten, is het nodig dat scholen aan kwaliteitszorg doen. Resultaten op peilings- en paralleltoetsen zijn interessante data om te gebruiken in dit proces, omdat ze een indicatie geven van de kwaliteit van het onderwijs dat je school verstrekt voor een bepaald leerdomein.
De workshop stelt een praktijkvoorbeeld voor over een toetsafname voor Nederlands in het basisonderwijs. Je kan wel eenzelfde aanpak hanteren om aan de slag te gaan met schoolfeedback voor mens en maatschappij.
Dit concreet praktijkvoorbeeld illustreert hoe je gekregen schoolfeedback kan analyseren en interpreteren binnen je eigen klas- en schoolcontext. Je krijgt een kader en stappenplan dat je kan gebruiken binnen je school om dit analyse- en reflectieproces vorm te geven. Op basis van een grondige analyse leer je om acties te formuleren om de kwaliteit van het onderwijs in jouw school te verbeteren.
Inspirerend burgerschap in de praktijk
Sprekers
- Els De Smet, pedagogisch begeleider Katholiek Onderwijs Vlaanderen
- Miette Plessers, pedagogisch begeleider Katholiek Onderwijs Vlaanderen
- Johan Vandenbroucke, pedagogisch begeleider Katholiek Onderwijs Vlaanderen
Doelen
De deelnemers leren inspirerend burgerschap kennen als kans om:
- De wereld in de klas en school te brengen
- De eindtermen van de domeinen mens en maatschappij te realiseren
Duiding
Via inspirerend burgerschap leren leerlingen verantwoordelijkheid op te nemen voor elkaar en voor de samenleving. Ze leren daarbij over de wereld, over actuele gebeurtenissen, over hoe de wereld evolueert. Maar ze leren ook om zelf om te gaan met die wereld. Kernwoorden zijn onderzoek, identiteit, dialoog, reflectie en actie. De verbinding met de domeinen ‘mens’ en ‘maatschappij’ is een kracht voor het realiseren van inspirerend burgerschap.
De sprekers lichten dit toe aan de hand van een voorbeeld uit de Basisschool KBO Ename in Oudenaarde.
Begrijpend lezen in wereldoriëntatie
Sprekers
- Judith Langenaeken (pedagoog) en Anouk Vanherf (docent Nederlands, educatieve bachelor lager onderwijs), Erasmushogeschool Brussel
Deze presentatie legt de focus op begrijpend lezen in het leergebied wereldoriëntatie. Vertrekpunt zijn recente wetenschappelijke inzichten in de didactiek begrijpend lezen: de 5 sleutels voor effectief begrijpend lezen (VLOR).
De focus ligt op het belang om een actuele leesdidactiek in het leergebied wereldoriëntatie in te zetten. Aan de hand van concrete toepassingen en goede praktijken ontdek je hoe deze didactiek vorm kan krijgen in de lessen WO.
Effectieve didactische aanpakken voor onderwijs in mens en maatschappij
Spreker: Dr. Marjan de Groot-Reuvekamp
Universiteit van Amsterdam en StichtingEntoen.nu (Canon van Nederland)
De presentatie vertrekt van recent onderzoek aan de Universiteit van Utrecht en de Universiteit van Amsterdam voor een peilingsonderzoek in Nederland (looptijd 2020 – 2022) naar leeruitkomsten voor aardrijkskunde en geschiedenis bij leerlingen in groep 8 (=het 6de leerjaar) van het basisonderwijs.
De presentatie gaat over factoren die de leerprestaties van leerlingen in het basisonderwijs op vlak van geografische en historische kennis en vaardigheden, beïnvloeden.
De focus ligt op geschiedenisonderwijs. De volgende onderwerpen komen aan bod:
- Doelen voor geschiedenisonderwijs in Nederland en Vlaanderen
- Werkwijze van basisscholen in Nederland voor onderwijs in mens & maatschappij
- Effectieve didactische aanpakken: begeleid onderzoekend leren, inzet van specifieke leermiddelen en taalgericht vakonderwijs. Wat zijn de essenties van deze didactische aanpakken? Wat is bekend uit empirische studies en wat is bekend over de effecten van deze aanpakken binnen geschiedenisonderwijs? Dit alles in relatie tot de doelen voor geschiedenis in het basisonderwijs.
- Hoe deze inzichten als voorbeeld verbinden met relevante thema’s uit het leergebied mens en maatschappij?
Ruimte-educatie in de klas
Spreker
- Lien De Saegher, KULeuven, Alumna master stedenbouw en ruimtelijkeplanning
De workshop 'Ruimte-educatie' gaat over de integratie van het thema ruimtelijke planning in het lager onderwijs. Lien De Saegher voerde onderzoek uit naar hoe de thema's wonen en ruimte aan bod komen in leermethodes. Maak kennis met haar lespakket om rond ruimtelijk beleid aan de slag te gaan in de klas, aan de hand van proefjes.
Leerlingenparticipatie van de 3de kleuterklas tot en met het 6de leerjaar
Spreker
- Wendy Blanckaert, Djapo
Djapo begeleidt via procesbegeleiding de Vrije Basisschool Beke, die sterk wil inzetten op leerlingenparticipatie en dit ook een plaats wil geven in hun visie.
In de school kiezen de leerlingen zelf rond welk onderwerp ze aan de slag willen gaan. Elk trimester is er een ander project met telkens andere leerlingen die geïnteresseerd zijn. Leerlingen van de 3de kleuterklas tot en met het 6de leerjaar werken eraan mee. De sessie gaat in op de democratische en participatieve aanpak van de school, toegepast op het thema afval en consuminderen.
Extra informatie
Resultaten van de peiling
Lees de resultaten van de peiling mens en maatschappij (pdf, 101 p.).
Actieplan
Naar aanleiding van de resultaten van de peiling, hebben verschillende onderwijspartners een actieplan opgesteld. In die verklaring beschrijven ze doelstellingen waaraan ze vanaf 2021 gezamenlijk zullen werken.
Lees het Actieplan mens en maatschappij (pdf, 4 p.) (73 kB) (73.46 KB) "pdf".
