Scholen kunnen rekenen op extra middelen en extra mogelijkheden om leerlingen, gevlucht uit Oekraïne, op te vangen.
Deze maatregelen zijn een aanvulling op de reeds bestaande maatregelen voor onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers. Het gaat om tijdelijke maatregelen die van toepassing zijn tot het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG van de Raad van 20 juli 2001 afloopt. Die bevat de minimumnormen om tijdelijke bescherming te geven in geval van massale toestroom van ontheemden. Daarnaast bevat de richtlijn maatregelen om een evenwicht te bevorderen tussen de inspanning van de lidstaten voor de opvang en het dragen van de consequenties van de opvang van deze personen (verder: richtlijn 2001/55/EG).
- Hoe onderwijs voor kinderen en jongen op de vlucht uit Oekraïne organiseren?
- Inschrijven van kinderen en jongeren op de vlucht uit Oekraïne
- Afwijking definitie anderstalige nieuwkomer voor verblijfsduur in België
- Digitaal leerplatform
- Extra plaatsen dankzij modulaire units
- Extra telmomenten en middelen
- Inschrijvingsrecht: uitbreiding overcapaciteitsgroep anderstalige nieuwkomers
- Flexibeler aanwenden omkadering anderstalige nieuwkomers
- Onthaaljaar voor anderstalige nieuwkomers in het secundair onderwijs
- Extra toelage voor anderstalige kleuters
- Tijdelijke verslagen voor het buitengewoon onderwijs
- Afwijking aanstellingsvoorwaarden personeel
- Extra informatie
Hoe onderwijs voor kinderen en jongeren op de vlucht uit Oekraïne organiseren?
Er zijn 3 mogelijkheden:
- Opvang in de klas (gewoon basisonderwijs en het buitengewoon onderwijs). Daar volgen deze leerlingen samen met andere leerlingen de lessen en proberen zo de leerdoelen te bereiken.
- Opvang in aparte (OK)AN-klassen (basis en secundair onderwijs). Daar wordt vooral ingezet op taalverwerving Nederlands en en integratie/inburgering.
- Via huisonderwijs, individueel of collectief, al dan niet in de nooddorpen. Het volgen van Oekraïens afstandsonderwijs (al dan niet via het voorziene digitale leerplatform) kan enkel via huisonderwijs.
Huisonderwijs
Kinderen en jongeren op de vlucht uit Oekraïne kunnen ook voldoen aan de leerplicht via huisonderwijs, individueel of collectief, al dan niet in de nooddorpen. Voor deze kinderen zijn er een aantal uitzonderingen op de regels van huisonderwijs:
- Ze kunnen op elk moment een verklaring van huisonderwijs indienen en zijn niet gebonden door termijnen om in te stappen in huisonderwijs. Er is een uitzondering voor de lokale besturen die een nooddorp inrichten.
- Ze zijn niet verplicht om zich aan te melden bij de examencommissie om examens af te leggen en zijn niet verplicht om te slagen voor de examencommissie om toegelaten te worden tot het huisonderwijs.
- De onderwijsinspectie zal bij hen geen controle uitvoeren op het huisonderwijs.
Lees meer over huisonderwijs voor kinderen uit Oekraïne.
Lokale besturen die een nooddorp inrichten, kunnen een subsidie krijgen om tot het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt huisonderwijs te ondersteunen en te faciliteren voor kleuters en leerplichtige leerlingen. Zij zijn wel gebonden aan een termijn om een verklaring van huisonderwijs in te dienen. Het collectief huisonderwijs in een nooddorp moet aandacht hebben voor de bevordering van de taalvaardigheid Nederlands van de leerlingen en voor de bevordering van hun integratie in een door de Vlaamse Gemeenschap erkende, gefinancierde of gesubsidieerde onderwijsinstelling. Huisonderwijs kan daarnaast ook ingevuld worden met het volgen van Oekraïens afstandsonderwijs (al dan niet via het voorziene digitale leerplatform).
Lees meer over collectief huisonderwijs ondersteund door lokale besturen.
Inschrijven van kinderen en jongeren op de vlucht uit Oekraïne
Ieder kind heeft recht op onderwijs. Voor kinderen tussen 2,5 en 5 jaar is dat onderwijs niet verplicht, wel sterk aanbevolen. Van 5 tot 18 jaar is elk kind leerplichtig vanaf de 60ste dag na inschrijvingen in het vreemdelingen- of het bevolkingsregister.
Kinderen en jongeren op de vlucht uit Oekraïne kunnen net als andere anderstalige inwoners worden ingeschreven.
Weet je niet in welk leerjaar de leerlingen zaten in Oekraïne? Dit handige schema vergelijkt ons onderwijssysteem met dat van Oekraïne en helpt bij het vergelijken van structuren en niveaus.
Afwijking definitie anderstalige nieuwkomer voor verblijfsduur in België
Leerlingen gevlucht uit Oekraïne moeten niet aan de voorwaarde van de maximale verblijfsduur van een jaar in België voldoen om als anderstalige nieuwkomer beschouwd te worden. Zo kunnen die leerlingen bij een late instroom in het onderwijs (bv. omdat ze eerst huisonderwijs gevolgd hebben) toch extra lestijden krijgen.
De andere voorwaarden om als anderstalige nieuwkomer beschouwd te worden, blijven gelden.
Digitaal leerplatform
Het Oekraïense ministerie heeft een digitaal leerplatform opgezet om wereldwijd te zorgen voor gedeeltelijk online onderwijs voor Oekraïense kinderen. Het platform biedt lessen in 18 hoofddisciplines en is vooral geschikt voor leerlingen van het 5de leerjaar tot en met het 5de middelbaar. Alle educatieve inhoud voldoet aan de huidige educatieve programma's van de overheid en het Oekraïense Instituut voor Onderwijsontwikkeling controleert de kwaliteit ervan.
Gebruik het schema dat ons onderwijssysteem vergelijkt met dat van Oekraïne en helpt bij het vergelijken van structuren en niveaus.
Extra plaatsen dankzij modulaire units
Scholen krijgen extra middelen zodat ze bestaande gebouwen en modulaire units kunnen huren (met een maximumbedrag per vierkante meter).
• Alle kosten (plaatsing, omgevingswerken, huur en ophaling) voor tijdelijke modulaire units voor noodopvang worden vergoed.
• Er is een eenmalige vergoeding voor de inrichting van gehuurde bestaande gebouwen en van modulaire units.
• Voor de modulaire units is er een vergoeding voor eenmalige kosten voor nutsvoorziening, fundering en beperkte omgevingsaanleg.
Scholen die plannen hebben om modulaire units te huren, kunnen gebruik maken van een raamcontract.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Heb je vragen over deze maatregel? Neem contact op met AGION via oekraine@agion.be.
Extra telmomenten en middelen
Er komen bijkomende telmomenten voor leerlingen die vallen onder de richtlijn 2001/55/EG en anderstalige nieuwkomers met een direct effect op de omkadering en het werkingsbudget (extra toelage) van scholen en centra:
- Op de eerste schooldag van oktober
- Instroom van betrokken leerlingen tussen de tweede schooldag van oktober en 30 juni van het lopende schooljaar
De tellingen zijn structureel.
De maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Je krijgt als school versneld extra middelen als je leerlingen uit Oekraïne opneemt. Ook het kleuteronderwijs kan rekenen op extra financiële ondersteuning. Een deeltijdse aanwezigheid van leerlingen uit Oekraïne in het reguliere onderwijs (basis of secundair), eventueel in combinatie met Oekraïens onderwijs, is onvoldoende om in aanmerking te komen voor subsidiëring/financiering van deze leerlingen.
Basisonderwijs
Gewone en buitengewone basisscholen krijgen bijkomende lestijden. Voor de gewone en buitengewone basisscholen worden daarnaast ook bijkomende lestijden voor godsdienst, cultuurbeschouwing of niet-confessionele zedenleer voorzien die ze moeten aanwenden voor godsdienst, cultuurbeschouwing of niet-confessionele zedenleer.
De scholen voor gewoon en buitengewoon onderwijs krijgen ook een extra werkingstoelage.
In het gewoon basisonderwijs worden bijkomende uren kinderverzorging voorzien.
In het buitengewoon basisonderwijs worden bijkomende uren paramedisch, medisch, sociaal, psychologisch en orthopedagogisch personeel voorzien.
Secundair onderwijs
Scholen voor voltijds gewoon secundair onderwijs en scholen voor buitengewoon secundair onderwijs ontvangen bijkomende uren-leraar/lesuren.
Scholen voor gewoon onderwijs krijgen extra uren-leraar voor niet- levensbeschouwelijke vakken. In het buitengewoon onderwijs krijgen de scholen extra lesuren voor onderwijskundig personeel.
Er worden daarnaast extra uren-leraar/lesuren voor godsdienst, niet-confessionele zedenleer, cultuurbeschouwing en eigen cultuur en religie voorzien die scholen moeten aanwenden voor godsdienst, niet-confessionele zedenleer, cultuurbeschouwing en eigen cultuur en religie.
Er wordt ook een bijkomend werkingsbudget voorzien.
Het buitengewoon secundair onderwijs ontvangt extra uren voor paramedisch, medisch, sociaal, psychologisch en orthopedagogisch personeel.
Centra
Ook de centra voor deeltijds beroepssecundair onderwijs tellen op deze momenten voor extra uren-leraar en extra werkingsbudget voor de instroom van kinderen en jongeren op de vlucht uit Oekraïne.
Bij de centra voor de vorming van zelfstandigen en kleine en middelgrote ondernemingen gebeurt de telling voor extra uren-leraar (die omgezet worden in een krediet) en extra werkingsbudget op basis van de instroom tussen 2 oktober 2022 en 30 juni 2023.
Leersteuncentra
Er komt een bijkomende teldag op de eerste schooldag van oktober van het lopende schooljaar voor de leersteuncentra. Er komen lestijden/lesuren en uren bij voor de leerlingen met een IAC-verslag of GC-verslag type basisaanbod, 3 en 9 die vallen onder de richtlijn 2001/55/EG of die anderstalige nieuwkomer zijn. Dat is op voorwaarde dat er in scholen voor gewoon onderwijs op de teldag meer van die leerlingen zijn dan op de eerste schooldag van februari van het schooljaar ervoor.
De bijkomende omkadering wordt toegekend aan de leersteuncentra waar de scholen voor gewoon onderwijs bij aangesloten zijn.
Er komt ook bijkomend werkingsbudget.
Inschrijvingsrecht: uitbreiding overcapaciteitsgroep anderstalige nieuwkomers
Het inschrijven in overcapaciteit van een anderstalige nieuwkomer is een mogelijkheid, geen verplichting. De school of het centrum beslist zelf om al dan niet in te gaan op de vraag van de ouders.
In het gewoon en buitengewoon basisonderwijs kan je anderstalige nieuwkomers, ook nieuwkomers jonger dan vijf, inschrijven in overcapaciteit.
In het voltijds gewoon secundair onderwijs, deeltijds beroepssecundair onderwijs en buitengewoon secundair onderwijs komt er tijdelijk een extra overcapaciteitsgroep voor anderstalige nieuwkomers voor de inschrijvingen.
Deze maatregel is geldig tot het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Flexibeler aanwenden omkadering anderstalige nieuwkomers
Als er een personeelstekort is/dreigt omwille van de omkadering voor anderstalige nieuwkomers, kan je als school het bevoegde lokaal comité voorstellen om een deel (of het geheel) van de toegekende omkadering voor onderwijzend personeel voor anderstalige nieuwkomers te gebruiken om beleids- en ondersteunend personeel (basisonderwijs) of ondersteunend personeel (secundair onderwijs) aan te werven.
De lestijden, uren-leraar en lesuren worden in punten omgezet. Daardoor kan je als school andere profielen aanwerven die je op de klasvloer kan inzetten om anderstalige nieuwkomers te ondersteunen. Benoeming is niet mogelijk.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Onthaaljaar voor anderstalige nieuwkomers in het secundair onderwijs (OKAN)
Tijdelijke beperking van de afwijking van de leeftijdsvoorwaarde in OKAN
De toelatingsklassenraad kan tijdelijk niet langer afwijken op de leeftijdsvoorwaarde voor het onthaaljaar voor anderstalige nieuwkomers. Hierop zijn twee uitzonderingen:
- Een afwijking is mogelijk op de leeftijdsvoorwaarde voor leerlingen die ten laatste op 31 december volgend op de start van het schooljaar 18 jaar zijn geworden én reeds ingeschreven waren in OKAN tijdens het vorige schooljaar. Hierdoor kunnen deze leerlingen hun traject in het onthaaljaar verderzetten. De klassenraad moet bij deze beslissing lokale capaciteitsdruk in het onthaaljaar mee in overweging nemen.
- Een afwijking is nog steeds mogelijk op de leeftijdsvoorwaarde voor leerlingen die uiterlijk op 31 december volgend op de start van het schooljaar 11 jaar zijn geworden én starten na de krokusvakantie.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Ingebruikname van een nieuwe vestigingsplaats
Er is geen aanvraag meer nodig om een nieuwe vestigingsplaats voor het structuuronderdeel ‘onthaaljaar voor anderstalige nieuwkomers’ in het gewoon secundair onderwijs in gebruik te kunnen nemen. Uiterlijk op het tijdstip van ingebruikname volstaat een melding bij AGODI. Dit kan aan de hand van het formulier bij de omzendbrief.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Vrije programmatie structuuronderdeel
Dankzij de tijdelijke vrije programmatie kan het onthaaljaar voor anderstalige nieuwkomers nu flexibel ingericht worden op basis van de noden in het voltijds gewoon secundair onderwijs.
Het schoolbestuur meldt de programmatie (namens een scholengemeenschap als de school tot een scholengemeenschap behoort) schriftelijk bij AGODI, uiterlijk op de datum van de effectieve opstart. Dit kan aan de hand van het formulier bij de omzendbrief. Een goedkeuring door de Vlaamse Regering is momenteel niet nodig. Op die manier vermindert de planlast voor scholengemeenschappen en scholen.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Tijdelijke inzetbaarheid vervolgschoolcoaches
Vervolgschoolcoaches staan in voor de begeleiding, ondersteuning en opvolging van anderstalige nieuwkomers die de overstap hebben gemaakt van het onthaaljaar naar het regulier onderwijs. Ze zorgen ook voor de expertiseoverdracht en -opbouw in het regulier onderwijs.
Rekening houdend met het lerarentekort in het onthaaljaar voor anderstalige nieuwkomers kan een school beslissen om haar vervolgschoolcoach(es) tijdelijk in te zetten voor het onthaaljaar. Als de school deel uitmaakt van een scholengemeenschap waar verschillende scholen onthaalonderwijs organiseren, dan wordt deze beslissing genomen binnen het gestructureerd en systematisch overleg dat door de scholengemeenschap wordt georganiseerd.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Extra toelage voor anderstalige kleuters
Omdat er voor de anderstaligen jonger dan 5 jaar geen aanvullende lestijden onthaalonderwijs zijn, wordt er voorzien in een extra financiële ondersteuning voor het gewoon kleuteronderwijs voor de anderstalige kleuters.
Een school heeft recht op 950 euro extra ondersteuning. Met de extra toelage kan ze personeelsleden aanstellen via het systeem ‘Personeel betaald ten laste van het werkingsbudget’. Deze toelage wordt toegekend:
- Per bijkomende anderstalige nieuwkomer jonger dan 5 jaar op de instapdag:
- Start schooljaar
- Op de eerste schooldag van februari
- Na de paasvakantie
- Na Hemelvaart
- Per bijkomende kleuter die voldoet aan het leerlingenkenmerk 'thuistaal niet-Nederlands' die de school op de instapdagen telt in vergelijking met zijn teldag voor de omkadering en financiering:
- Bij de start van het schooljaar
- Op de eerste schooldag van februari
Er is telkens een telling op de betrokken instapdag. De uitbetaling gebeurt 2 keer per jaar.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Tijdelijke verslagen voor het buitengewoon onderwijs
Tot in het schooljaar 2022-2023 was er een speciale regeling voor uit Oekraïne gevluchte leerlingen (leerlingen die ressorteren onder richtlijn 2001/55/EG van de Europese Unie. Dit zijn m.a.w. leerlingen met het statuut tijdelijke bescherming. Voor hen konden tijdelijke verslagen worden opgemaakt om hen toegang te geven tot:
- Een individueel aangepast curriculum in het gewoon onderwijs
- Het buitengewoon onderwijs zonder de vereiste van een medische of classificerende diagnose
Vanaf schooljaar 2023-2024 zijn er geen tijdelijke verslagen meer mogelijk. Voor leerlingen die nog over een tijdelijk verslag beschikken, moet er voor het einde van schooljaar 2023-2024 een classificerende diagnose zijn. Als ze zo'n diagnose krijgen, wordt het tijdelijk verslag omgezet in een verslag. Als er geen classificerende diagnose is, vervalt de toegang tot een IAC of de inschrijving in het buitengewoon onderwijs.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Afwijking aanstellingsvoorwaarden personeel
Voor een aanstelling zijn de bestaande voorwaarden van toepassing rond:
- Nationaliteit
- Taalvereisten
- Bekwaamheidsbewijs
- Uittreksel uit het strafregister
Voor nationaliteits- en taalvereisten bestonden er al mogelijkheden om een afwijking aan te vragen.
Personen gevlucht uit Oekraïne die een opdracht in het Vlaamse onderwijs willen opnemen, kunnen vanaf 1 juni en in afwachting van een gelijkwaardigheidsverklaring van hun diploma door NARIC alvast aangesteld en gesubsidieerd worden:
- Aanstellingen in het ambt van kinderverzorger en wervingsambten van het technisch en van het bestuurs- en onderwijzend personeel zijn mogelijk in een aantal specifieke ambten onder een bekwaamheidsbewijs ‘andere’ met de daarvoor geldende salarisschaal:
- Aanstellingen in wervingsambten van het ondersteunend en het beleids- en ondersteunend personeel als tijdelijke kunnen eveneens in afwachting van de beslissing van NARIC. Hun salaris is conform de huidige voorwaarden.
Deze afwijking geldt niet voor wie onder de bepalingen van een gereglementeerd gezondheidsberoep valt.
Het uittreksel uit het strafregister dat het onberispelijk gedrag van het kandidaat-personeelslid moet bewijzen, zal maar een beperkte periode bestrijken. Daarom kan het schoolbestuur altijd vragen dat het personeelslid bijkomend aantoont dat het van onberispelijk gedrag is. Het kandidaat-personeelslid kan dit met alle mogelijke middelen aantonen.
Een personeelslid uit Oekraïne kan zelf een uittreksel uit het Oekraïense strafregister opvragen. Dit document moet daarna wel nog door de Oekraïense ambassade geattesteerd worden.
Als de beslissing van NARIC niet toelaat om het personeelslid verder aan te stellen in het ambt of wanneer het personeelslid niet van onberispelijk gedrag is, wordt de tewerkstelling onmiddellijk stopgezet en wordt het personeelslid van rechtswege en zonder vooropzeg ontslagen.
Deze maatregel is geldig tot aan het einde van het schooljaar waarin richtlijn 2001/55/EG afloopt.
Extra informatie
Verwante pagina’s
Websites
Omzendbrieven
- Omzendbrief dringende maatregelen voor het basisonderwijs naar aanleiding van de Oekraïnerisis (BaO/2022/01)
- Omzendbrief dringende maatregelen voor het secundair onderwijs naar aanleiding van de Oekraïnecrisis (SO/2022/01)
Video’s Oekraïnemaatregelen op YouTube
- Basisonderwijs
- Anderstalige nieuwkomers en Oekraïnemaatregelen basisonderwijs schooljaar 2023-2024
- Secundair onderwijs
- Oekraïne en leerplicht voor lokale besturen
