De kans bestaat dat je personeel bij de uitoefening van zijn job psychische en/of lichamelijke schade ondervindt, of gedragsproblemen ontwikkelt:
- Psychische schade uit zich onder meer in angsten, depressie, burn-out, zelfmoordgedachten of posttraumatische stress.
- Lichamelijke schade uit zich in lichamelijke uitputting, slaapproblemen, verhoogde bloeddruk, hartkloppingen, maag- en darmproblemen enzovoort.
- Gedragsproblemen uiten zich onder meer in ernstige conflicten, grensoverschrijdend gedrag en middelenmisbruik.
De welzijnswetgeving noemt dit psychosociale risico’s (PSR). Ze kunnen met diverse factoren in het werk en de werksituatie van je personeel samenhangen (de 5 A’s):
- De arbeidsorganisatie: bijvoorbeeld taakverdeling, werkprocedures, beheersinstrumenten, managementstijl, algemeen schoolbeleid
- De arbeidsinhoud: bijvoorbeeld complexiteit, (gebrek aan) variatie, psychische belasting, duidelijkheid van de taken
- De arbeidsvoorwaarden: bijvoorbeeld aard van het contract, lessenrooster, nascholingsmogelijkheden, loopbaanbeheer, evaluatie
- De arbeidsomstandigheden: bijvoorbeeld inrichting van de klaslokalen, verlichting, lawaai, ergonomie
- De arbeidsrelaties met de schooldirectie, de collega’s, de leerlingen en hun ouders: bijvoorbeeld het persoonlijk contact, de communicatie, de samenwerking, de mate van participatie
Soms spelen een aantal van die factoren op elkaar in en vormen ze een complex geheel.
Sleutelrol voor bestuur en directie
Het is belangrijk om psychosociale risico’s in je onderwijsinstelling* zoveel mogelijk te vermijden en er gepast op in te spelen als ze zich toch voordoen. Het school- of centrumbestuur en de directie spelen daarin een sleutelrol, maar eigenlijk is het een taak van iedereen: de hele onderwijsinstelling, het team, elk personeelslid, leerlingen, ouders enzovoort. Het bestuur als werkgever blijft wel de eindverantwoordelijkheid dragen.
- Waarom is het belangrijk om psychosociale risico’s te voorkomen?
- Waaruit bestaat je rol als bestuur of directie?
* De term onderwijsinstelling slaat op scholen binnen het basis- of secundair onderwijs, een CLB of internaat, het deeltijds kunstonderwijs of het volwassenenonderwijs.
