Kleur van klasgenoten beïnvloedt schoolprestaties niet
Bron: Klasse
Dinsdag 31 januari 2012
“Autochtone leerlingen spelen overal een thuismatch”
Niet de kleur van de klasgenoten maar wel de eigen sociaaleconomische en
etnische afkomst van leerlingen is bepalend voor hun schoolprestaties. Dat
zeggen Mieke Van Houtte (UGent) en Anneloes Vandenbroucke (KU Leuven).
Samen met een aantal collega’s deden ze onderzoek naar de omvang, oorzaken
en gevolgen van schoolsegregatie in het basisonderwijs (SINBA). “De kinderen
van middenklassenouders presteren goed in elke school, ook die met een hoge
concentratie allochtone leerlingen”, concluderen de onderzoekers. Het
onderzoek staat in het jongste nummer van het onderwijsblad Klasse.
Voor het onderzoek legden 2800 leerlingen een wiskundetoets af. Daarnaast
werden 1900 ouders en 700 leraren bevraagd. Hoe de leerlingen presteerden op
de toets, hing vooral af van hun eigen sociaaleconomische en etnische
afkomst, zo blijkt. Zo scoren leerlingen van wie de ouders kaderfuncties
bekleden of een vrij beroep hebben tot anderhalf maal beter dan kinderen van
wie de ouders handenarbeid verrichten of langdurig werkloos zijn. Autochtone
leerlingen presteren ook iets beter dan allochtone leerlingen.
Eigen afkomst bepaalt schoolprestaties
“Toch is de invloed van de allochtone leerlingenpopulatie op een bepaalde
school vrij beperkt. Vooral de concentratie van kansarmoede kan de
gemiddelde prestaties naar beneden trekken. Kinderen van middenklassenouders
doen het zowat in elke school goed. Een concentratie van kansarme leerlingen
is vooral een probleem voor die leerlingen zelf”, aldus de onderzoekers.
Toch maken veel ‘witte’ ouders vooral van de ‘zwarte’ kleur van de school
een probleem. “Maar er zijn zowel ‘zwarte’ scholen die uitstekend scoren als
‘witte’ scholen die slecht presteren en omgekeerd”, zeggen Van Houtte en
Vandenbroucke.
Waar presteren sommige ‘zwarte’ scholen dan slechter
dan andere? “In scholen met een hoge concentratie kansarme en allochtone
leerlingen verwachten leraren vaak minder van hun leerlingen. Daardoor
denken die leerlingen dat ze het toch niet ver gaan brengen. Bovendien
onderwaarderen scholen vaak de sociaal-culturele bagage van de leerlingen.
Dat zorgt ervoor dat die leerlingen effectief slechter presteren op school”,
weten Van Houtte en Vandenbroucke (zie grafiek 3).
Bovendien is de
school een van de weinige plekken waar autochtone en allochtone leerlingen
vriendjes kunnen maken. Autochtone leerlingen worden ook niet meer of minder
gepest in scholen met meer allochtonen. Integendeel: de zelfwaardering van
autochtone leerlingen stijgt naarmate er meer allochtone leerlingen zijn op
school. “In welke soort school de autochtone leerlingen ook schoollopen, ze
spelen altijd een thuismatch”, aldus de onderzoekers.
70 procent van de ouders wil gemengde school
Jan Van der Linden, directeur van basisschool ‘De Evenaar’ in Antwerpen,
getuigt in Klasse hoe hij er op vijf jaar tijd in slaagde van een ‘zwarte’
school naar een ‘gemengde’ school te evolueren én de leerprestaties van zijn
leerlingen op te krikken. “We hebben het leerproces - vooral bij de leraren
- geanalyseerd. Waar zijn we sterk in? Waar zijn we zwak in? Waar we slecht
presteerden, hebben we acties ondernomen. Uiteindelijk is dat dezelfde
filosofie die elk bedrijf toepast. Alle kinderen zijn ‘leerbaar’, alleen hun
rugzakje is anders. Het is de leraar die het verschil maakt.”
70
procent van de ondervraagde ouders in het SINBA-onderzoek ondersteunt ook de
vraag naar meer gemengde scholen. “Als je denkt in schoolprestaties, moet je
niet streven naar gemengde scholen. Maar als je een vriendelijkere
samenleving wilt waar iedereen met iedereen kan omgaan, is dat wel een goed
idee”, zeggen Vandenbroucke en Van Houtte.
Grafiek 1
Gemiddelde
scores op wiskunde (min = 0; max = 60) van leerlingen naargelang hun
sociaaleconomische afkomst
Grafiek 2
Gemiddelde scores op wiskunde (min= 0; max = 60) van
de leerlingen naargelang hun etnische afkomst
Grafiek 3
Hoe beïnvloedt schoolsegregatie de onderwijsprestaties van
leerlingen?
Bron: Het onderzoek ‘Segregatie in het basisonderwijs’ werd
uitgevoerd door CuDOS UGent, HIVA KU Leuven en CEMIS Universiteit Antwerpen
en gefinancierd door het FWO.