Wat als je leerlingen of personeel afwezig zijn om deel te nemen aan manifestaties? Wat als je als school wil deelnemen aan een manifestatie? Welke opties zijn er en wat zijn de gevolgen van de keuzes die je maakt?
Hieronder geven we een overzicht van de relevante regelgeving.
Deelname van leerlingen aan manifestaties
Als leerlingen deelnemen aan manifestaties, zijn er verschillende opties.
Afwezigheid om persoonlijke redenen
In het basisonderwijs en voor minderjarige leerlingen in het secundair onderwijs moeten de ouders een afwezigheid om persoonlijke redenen aanvragen.
De directeur kan dan toestemming geven dat de leerling afwezig kan zijn om persoonlijke redenen en zo de manifestatie kan bijwonen. Die toestemming is een gunst, waaraan de school voorwaarden kan koppelen.
De school kan dus de afwezigheid beschouwen als een afwezigheid om persoonlijke redenen (code P): evenwel louter in strikt uitzonderlijke en individuele gevallen.
- Bij (meerdere) afwezigheden om persoonlijke redenen moet de school erover waken dat de leerling de leerdoelen toch kan bereiken.
Problematische afwezigheid
Wanneer de afwezigheid van een leerling niet gewettigd kan worden, wordt de afwezigheid als problematische afwezigheid geregistreerd (code B).
Een B-code staat voor een ongewettigde afwezigheid van minstens een halve dag. De school moet in dat geval begeleidende maatregelen nemen en de problematische afwezigheid registreren. Vanaf 5 halve dagen problematische afwezigheid per schooljaar schakelt de school het centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB) in voor begeleiding. De school en het CLB bekijken dan samen hoe ze die begeleiding vorm geven.
- Vanaf 30 halve dagen problematische afwezigheid in twee opeenvolgende schooljaren, worden de schooltoelage en bedragen ontvangen in het kader van het groeipakket teruggevorderd.
Lees meer over problematische afwezigheden en wat je moet doen.
Schoolactiviteit
De school kan de deelname aan manifestaties als een schoolactiviteit beschouwen. Deelname aan de manifestatie is dan een extra-muros-activiteit, gekoppeld aan het pedagogisch project, de onderwijsdoelen en het leerprogramma. In dat geval waakt de school erover of de activiteit past in de algemene richtlijnen voor schoolactiviteiten, die ze binnen de schoolraad hebben besproken.
Zoals bij andere schoolactiviteiten, is de school verantwoordelijk voor de leerlingen tijdens de manifestatie. De school voorziet begeleiding door voldoende personeelsleden, eventueel aangevuld met externen.
Basisonderwijs
Duurt de schoolactiviteit geen volledige dag, dan hoeft de school geen toestemming te vragen aan ouders om leerlingen deel te laten nemen aan de extra-muros-activiteit, tenzij anders aangegeven in het schoolreglement. De activiteit moet wel passen in het kader van het bereiken van de onderwijsdoelen.
Als de activiteit een hele dag of langer duurt, moeten ouders wel toestemming geven. Dat kan op twee manieren:
- De school vraagt voor elke extra-muros-activiteit apart schriftelijk toestemming.
- Om planlast te vermijden, kan de school ook een algemene communicatie voorleggen aan ouders over de visie op extra-muros-activiteiten, die de ouders voor kennisname ondertekenen.
Ouders hebben het recht om hun kinderen niet mee te laten gaan op extra-muros-activiteiten van een volledige dag of meer, als ze de weigering vooraf uitdrukkelijk schriftelijk kenbaar maken aan de school. Het is dus de taak van de school om tijdig te communiceren over elke extra-muros-activiteit.
Als leerlingen niet deelnemen, moet de school opvang voorzien. Die sluit zo dicht mogelijk aan bij de pedagogisch-didactische inhoud die buiten de school aan de andere leerlingen wordt aangeboden.
Secundair onderwijs
In het secundair onderwijs kunnen leerlingen slechts in twee gevallen niet deelnemen aan extra-muros-activiteiten:
- Het gaat om een meerdaagse activiteit én het schoolreglement omschrijft de deelname niet als verplicht én de ouders of meerderjarige leerling motiveren tijdig bij de school waarom de leerling niet deelneemt.
- De leerling heeft niet de nodige reisdocumenten om deel te nemen aan een buitenlandse extra-muros-activiteit.
De school moet die leerlingen op een pedagogisch verantwoorde manier opvangen. Ze vrijstellen van school mag niet. De leerlingen krijgen activiteiten aangeboden die pedagogisch-didactisch aansluiten bij de extra-muros-activiteit.
Bijkomende voorwaarden
Politieke propaganda tijdens de schooluren is verboden. De school overweegt of de manifestatie aansluit bij de visie en het pedagogisch project van de school en de onderwijsdoelen. Daarnaast moet de boodschap van de manifestatie partijpolitiek neutraal zijn. De manifestatie mag een bepaalde partij niet in een specifiek daglicht stellen.
Politieke debatten, georganiseerd door een school, kunnen wel tijdens de lesuren in het kader van het bereiken van de onderwijsdoelen. Ook 90 dagen voor de verkiezingen zijn politieke debatten toegelaten.
Een ouder die zich niet kan vinden in de keuze voor een bepaalde extra-muros-activiteit en meent dat het over politieke propaganda gaat, kan na een gesprek met de directie of het schoolbestuur contact opnemen met de Commissie zorgvuldig bestuur.
Deelname van onderwijspersoneel aan manifestaties
Wanneer personeelsleden deelnemen aan een manifestatie, kan dat in het kader van een van de volgende drie scenario’s:
- Ze begeleiden een extra-muros-activiteit. Het personeelslid houdt dan in opdracht van de school toezicht op de leerlingen.
- Ze nemen een verlofstelsel, bij voorkeur afwezigheid voor verminderde prestaties (avp). Dan hebben ze toestemming nodig van het schoolbestuur. Ze oefenen in dat geval geen toezicht uit op leerlingen die ook deelnemen aan de manifestaties. Ze staan immers niet onder het gezag van de school. De school kan ook niet aansprakelijk gesteld worden voor de acties van het personeelslid tijdens de manifestatie.
- Als de directeur geen toestemming geeft voor een afwezigheid verminderde prestaties (avp), is het personeelslid ongewettigd afwezig en lijdt het loonverlies.
- Lees meer over afwezigheid voor verminderde prestaties (avp).
- Ze staken. Ook in dat geval oefenen ze geen toezicht uit op de leerlingen en is de school niet aansprakelijk voor de acties van het personeelslid tijdens de manifestatie.
De school communiceert naar de ouders over bovenstaande keuzes.
Extra informatie
Omzendbrieven
- Omzendbrief afwezigheden leerlingen basisonderwijs (BaO/2002/11)
- Omzendbrief afwezigheden en in- en uitschrijvingen secundair onderwijs (SO/2005/04)
- Omzendbrief maatregelen te treffen bij staking (PERS/2013/02)
- Omzendbrief zorgvuldig bestuur in het secundair onderwijs (SO/78)
- Omzendbrief extra-muros-activiteiten (BaO/2001/13)
- Omzendbrief extra-muros-activiteiten in het secundair onderwijs (SO/2004/06)
